Kuzey Amerika Ülkeleri
- Sınırı en uzun olan ülkedir.
- İklim özellikleri: Büyük okyanusa kıyısının olduğu alanda(Batısı) okyanusal iklim etkilidir. Ülkenin genelinde ise sert karasal iklim etkilidir. Tundra ikliminin yayılış alanı da fazladır. Bu nedenle ülke genelinde kışlar çok soğuk ve kar yağışlıdır. Kanada dünyada orman arazisinin fazla olduğu ülkeler arasındadır. Ülkenin yarısında karışık ve iğne yapraklı ormanlar vardır.
- Fiziki özellikleri: Kanada’nın batısında Büyük okyanusa paralel uzanan Kayalık Dağları, doğusunda ise Appalaş Dağları’nın uzantısı yer alır. Kanada’nın ortası ise geniş düzlüklerden oluşur. Kanada’nın kuzeyinde ise birçok ada vardır. Bu adalar, doğal koşullardan dolayı yerleşmeye elverişli değildir.
- Lavrentian platosu(Eski kara kütlesi) Kanada’nın önemli bir kısmını işgal etmiştir.
- Mackenzie, Saskatchewan, St. Lawrance ile Frasar önemli akarsulardır.
- Başlıca göller: Büyük ayı, Büyük esir, Ren Vinnipeg ve Alhabasca’ dır. Ayrıca Kanada ile ABD arasında buzulların etkisiyle oluşan göller vardır. Superior, Huron, Erie, Ontario gölleri bu alanda yer alır.
- Beşeri özellikleri: Kanada, yüzölçümüne oranla çok az nüfuslanmıştır. Ülkenin iklim koşullarının elverişsiz olması ve buzulların geniş alan kaplamasından dolayı nüfus, daha çok ülkenin güneyinde toplanmıştır. Ottawa, Toronto ve Montreal yoğun nüfuslanmıştır. Avrupalılar yoğunluktadır.
- Ekonomik özellikleri: Ekonomisi gelişmiştir. Zengin ormanları ve madenleri bulunur. Bundan dolayı geleceğin ülkesi denilmektedir.
- Ülke topraklarının % 7’sinde tarım yapılır. Buğday üretiminde dünyanın önde gelen ülkelerinden biridir. Balıkçılık gelişmiştir.
- Dünyanın en büyük Potas ve Uranyum üreticisidir.
- Dünyanın 3. büyük doğalgaz 7. büyük ham petrol üreticisidir. Petrol rezervlerinde S. Arabistan’dan sonra 2. sırada yer alır.
- Dünya kâğıt ve hidroelektrik üretiminde ön sıralardadır. Dünya nikel üretiminde öndedir.
- İhracatında Kâğıt hamuru, petrol, taşkömürü, Demir çelik ve Nikel yer alır.
- Yılda yaklaşık 20 milyon civarında turist, ülkeyi ziyaret etmektedir.
- Coğrafi konumu: 50 eyaletten oluşur. 48 eyalet bir arada iken Alaska ve Hawai eyaletleri ayrı alanlarda yer alır. Federal cumhuriyettir.
- İklim özellikleri: ABD’nin genelinde karasal iklim etkilidir. Özellikle ülkenin ortasında ve kuzeyinde kışlar soğuk ve kar yağışlıdır. Büyük okyanusa kıyısının olduğu alanda(Batısı) okyanusal iklim etkilidir. ABD’de Kaliforniya Eyaletinde ise Akdeniz iklimi etkilidir. ABD’de iklim farklılığına bağlı olarak çeşitli bitki türleri bulunur. Bunların bazıları: orman, maki, savan, çayır, bozkır gibi bitkilerdir. Ülkenin %30’u ormanlarla kaplıdır. Ülkede kâğıt ve kereste sanayisi gelişmiştir.
- Fiziki özellikleri: ABD’nin batı kısımlarında kıyıya paralel uzanan Kayalık ve Sierra Nevada dağları yer alır. Bu dağlar arasında Büyük Tuz Gölü bulunur. Ülkenin doğusunda ise Atlas Okyanusu’na paralel uzanan Appalaş Dağları yer alır. Ülkenin doğusundaki ve batısındaki dağlar arasında platolar Kolombiya, Colorado ve Büyük Havza’dır.
- ABD, akarsu ağı bakımından zengindir. En büyük akarsuyu kuzeyden güneye doğru akan Meksika körfezi’ne dökülen Mississipi’dir. Ülkedeki akarsuların enerji potansiyeli fazladır.
- ABD’nin kuzeyinde buzulların etkisiyle oluşan göller yer alır. Superior, Michigan, Huron, Erie gölleri bu alandadır.
- Beşeri özellikleri: Nüfus bakımından dünyada üçüncü sırada yer alan ABD’de nüfusun büyük bir bölümünü Avrupa kökenli beyazlar oluşturur. Kentleşme oranı yüksektir. Ülkede nüfusun dağılışı dengesizdir. Dağlık alanları(Batı) ile kuzey bölgeleri(iklim şartları) az nüfuslanmıştır. ABD’nin doğusunda hem iklim her yer şekilleri gibi doğal şartların elverişli olmasından dolayı nüfus daha yoğundur.
- Ekonomik özellikleri: ABD’de tarım modern yöntemlerle yapılır. Mısır, Ayçiçeği, Fıstık, Soya fasulyesi, Tütün, Pamuk, Turunçgil, Buğday, Şeker pancarı gibi ürünlerin üretiminde dünyada öndedir. ABD’de hayvancılık gelişmiştir. Ülkenin doğu kıyıları, Meksika Körfezi kıyıları ile Alaska ve Kaliforniya eyaletleri balıkçılık, kuzeydeki ovalarda sığır yetiştiriciliği; kurak ve yarı kurak alanlarda ise koyun yetiştiriciliği önemlidir.
- Taş kömürü(1.), Doğal gaz(6.), Petrol(13.) üretiminde önemlidir. Appalaş Dağları’nda taş kömürü, Teksas ve Luyiziyana’da petrol çıkarılır. Çıkarılan petrol ve taş kömürü ihtiyacı karşılayamadığı için dış alımla açık kapatılmaya çalışılır. ABD’nin diğer yer altı zenginlikleri; Demir, bakır, uranyum, manganez, kalay, altın ve gümüştür.
- ABD, dünyanın en büyük sanayisine sahiptir. Bundan dolayı ülkede enerji tüketimi fazladır. Ülkede nükleer, hidroelektrik ve termik santrallerinden enerji ihtiyacı karşılanır. Ülkede sanayi tesislerinin yoğun olduğu alanlar ile nüfusun fazla olduğu alanlar paralellik gösterir.
- ABD Turizm gelirlerinde dünyada ilk sırada yer alır. Yılda 50 milyondan fazla turist çeken ülkede Los Angeles, Miami, New York ve Hawaii Adaları turistlerin en çok uğradığı alanlardır.
- ABD’de ulaşım ağı hem geniş hem de gelişmiştir. Ülke içinde geniş bir kara yolu ağı ile demir yolu ağı vardır. Hava yolu taşımacılığı da gelişmiştir. Mississippi Nehri ile onun kolları üzerinde de ulaşım yapılır.
- Türkiye’nin ABD’yle olan ilişkileri gelişmiştir. Almanya’dan sonra gelir.
- Hawaii: Pasifik üzerinden doğu ülkelerine giden uçakların yakıt ve diğer ihtiyaçlarını karşıladıkları yoğun bir terminal işlevine sahip ABD eyaletidir.
- Dil: İspanyolca
- İklim özellikleri: Meksika’nın kıyılarında okyanusal, iç kısımlarda karasal, güneyinde ise tropikal iklimler etkilidir. Ülkenin % 25 i ormanlarla kaplıdır. Bozkırlar ve savanlar da geniş yer kaplar.
- Fiziki özellikleri: Dağlık bir ülkedir.(%13’ü ekili-dikili) Ülkenin doğusunda, batısında ve güneyinde Sierra Madre denilen dağ sıraları vardır. Ülkenin ortasında ise geniş platolar bulunur.
- Yucatan Yarımadası, California Körfezi ve Meksika Körfezi ülkede yer alır. En büyük gölü Chapala ( Çapala) Gölü’dür.
- En önemli nehri Rio Grand’dır.(ABD-Meksika sınırını oluşturur.)
Beşeri özellikleri: Meksika, nüfus miktarı ve nüfus artış hızı fazladır. Ülkede nüfusun büyük bir kısmı tarımla uğraşır.
- Ekonomik özellikleri: Meksika için tarım önemlidir. Ülkede iklim çeşitliliğinden dolayı ürün çeşitliliği fazladır. Geniş otların olduğu alanlarda hayvancılık yaygındır. Meksika dünya bal üretiminde öndedir.
- Yer altı kaynakları bakımından zengindir. Petrol ve gümüş(gümüşte dünyada 2.dir. Peru ise 1.) üretiminde dünyanın önde gelen ülkelerindendir. Ayrıca Meksika; doğalgaz, bakır, demir, kurşun, manganez gibi madenler bakımından da zengindir.
- NAFTA ’ya üyedir.
Güney Amerika Ülkeleri
- Venezüella, Kolombiya, Bolivya, Ekvador, Peru, Paraguay, Uruguay, Brezilya ve Arjantin’dir.
- İklim özellikleri: Brezilya’nın büyük bir kısmı tropikal kuşaktadır. Ekvatoral ve savan ikliminin etkili olduğu alanlar fazladır. Ülkenin iç kısımlarında ise daha az yağışlı karasal iklimler etkilidir. Ülkede her mevsimin yağışlı olduğu Amazon Havzası’nda yağmur ormanları (Selvalar) vardır. Dünyanın en zengin orman alanları bu alandadır.
- Fiziki özellikleri: Brezilya’nın kuzeyinde Amazon havzası (ülkenin 1/3’ini oluşturur.), doğusunda dağlık alanlar, ortasında ise platolar (Brezilya Platosu) yer alır.
- Amazon, Rio, Sao, Parana, Francisco gibi nehirler ülkenin önemli akarsularıdır. Parana ırmağı üzerinde yapılan İtaipu barajı dünyanın sayılı önemli hidroelektrik santrallerinden biridir.
- Beşeri özellikleri: Doğum oranının yüksek olduğu Brezilya, dünyanın kalabalık ülkelerindendir. Ülkede Amazon Nehri ve çevresi seyrek nüfusludur. Rio de Jenerio ve Sao Paulo nüfusu fazla olan kentlerdir. Ülkede nüfusun büyük kısmı kentlerde yaşar.
- Ekonomik özellikleri: Ormanların geniş yer kaplamasından dolayı yüz ölçümünün %10’u tarıma elverişlidir. Brezilya Dünyanın en büyük Kahve, Portakal ve Şeker kamışı üreticisidir. Latin Amerika’da en fazla hayvan yetiştiren ülkedir. Özellikle savanların olduğu alanlarda büyükbaş hayvancılık gelişmiştir.
- Dünyanın en büyük 15. ekonomisine sahiptir.
- Demir, manganez ülkenin en önemli madenleridir. Dünya demir rezervinde ön sıradadır.
- Jet uçakları, otomotiv, demir, boksit, orman ürünleri ve ayakkabı üretiminde ön sıralardadır.
- Yönetim biçim: Federal Cumhuriyet(Başkanlık sistemi ve 23 Eyalet)
- İklim özellikleri: Ülkenin kuzeyinde tropikal iklim, güneyindeki Horn Burnu civarında da kutup altı iklim etkilidir. Ülkenin kuzey ve güney uç noktaları arasında ise nemli ve yağışlı iklimler ile karasal iklim etkilidir. Ülkenin önemli büyük bir kısmında ormanlar yer alır. Tropikal ormanlar, karışık ve iğne yapraklı ormanlar ve ormanların azaldığı yerlerde ise bozkır ile çayırlara rastlanır.
- Fiziki özellikleri: Arjantin’in batısında And Dağları vardır. Bu alanda aktif volkanik dağlar da yer alır. And Dağları içinde yükseltisi fazla olan Aconcagua (6959) zirvesi Arjantin’dedir. Ülkenin kuzeyinde ise Büyük Chaco(Şako) Bölgesi )yarı kurak bir ova) yer alır.
- Ülkenin güneyinde Horn Burnu’na kadar olan alanda ise Patagonya Bölgesi(Plato) vardır. Bu alan Plato görünümündedir. Soğuk iklimler etkilidir. Büyük Şako Bölgesi’nin güneyinde ise Pampalar diye adlandırılan ovalık alanlar ülke yüz ölçümünün %25’ini oluşturur. Çayırlarla kaplı olan bu alan Arjantin’in en önemli tarım alanıdır.
- Arjantin’in batısında yer alan And Dağları Şili ile doğal sınırını oluşturur.
- Arjantin akarsu ağı bakımından zengindir. Parana, Uruguay, Paraguay, Colorado(K. Amerika’da aynı isimle bir nehir daha bulunmaktadır.), Rio ve Negro önemli akarsularıdır. Bu akarsuların enerji potansiyeli fazladır.
- Beşeri özellikleri: Ülke içinde nüfusun dağılımı düzensizdir. Nüfusun çoğu Pampa Bölgesi’nde yaşar. Başkenti Buenos Aires nüfusu en fazla olan kenttir. Nüfusun çoğunu İspanyol ve İtalyan göçmenler oluşturur.
- Ekonomik özellikleri: Ülkede Chaco ve Pampa Bölgeleri önemli tarım alanlardır. Arjantin dünyanın et ve yün üretiminde sayılı ülkelerindendir. Ülkede balıkçılık da çok gelişmiştir.
- Arjantin, yeraltı kaynakları bakımından da zengindir. Doğalgaz ve Petrol önemli gelir kaynağıdır. Ayrıca demir, bakır ve kömür önemli yeraltı kaynaklarıdır.
- 2003 yılında IMF’ye borcunu ödemeyerek ‘’Defaulta’’ya gitmiştir.
- Venezuela Cumhuriyeti, Başkanlık tipi Cumhuriyet ile yönetilir.
- Tropikal iklime sahiptir. Kuzeybatıda And Dağları ve Maracaibo ovaları, orta kısımda ovalar, güneydoğuda Guyana dağlık arazisi yer alır.
- Ekonomik özellikleri: Venezuela son yıllarda yapılan keşifler sonucunda 2012 yılında dünyanın en büyük petrol rezervlerine sahip ülkesi durumuna gelerek, bu alanda Suudi Arabistan’ı geçmiştir. Venezuela, OPEC resmi verilerine göre 1,65 trilyon varil ham petrol rezervlerine sahiptir. Böylece Venezuela ekonomik ve politik olarak son derece stratejik bir konuma yükselmiş olmaktadır
- Fiziki özellikleri: Şili dağları, yeryüzünün en yüksek sıradağlar zincirini oluşturur. 6000 m’nin üstünde birçok zirvesi vardır. Bunlardan biri olan Şili’nin en yüksek dağı (6.880 m) Ojos del Salado aynı zamanda dünyanın en yüksek volkanıdır. Ülkenin özel coğrafi yapısı sebebiyle, uzun nehirleri yoktur. En uzun nehir olan Rio Loa’nın uzunluğu 443 km’dir. Ülkenin kuzeyinde Atacama Çölü’ndeki ekstrem kuraklık, büyük su birikimlerinin oluşmasını engeller. Kuzeydeki az sayıda nehir And Dağları’ndaki karlardan beslenirler. Güneye indikçe artan yağışlar, beraberinde bu bölgelerdeki nehirlere daha fazla su hacmi getirir. Nehirler, Şili ekonomisinde, özellikle enerji sağlanmasında önemli rol oynar.
- Dünyanın en büyük bakır rezervlerine sahiptir.
- Balıkçılık ve tarım da ülke ekonomisinde önemli rol oynar. Ülke alanının % 7’si tarım alanı olarak kullanılır. Bu alanlar daha çok ülkenin merkezi kısımlarında yoğunlaşmıştır. Kuzeydeki çölde tarım sadece vahalarda yapılır. Hayvancılık ise ağırlıkla orta Şili ve güney Şili’nin kuzey kısımlarında yapılır.
- Şarapçılık da ülke ekonomisine önemli katkılar yapar.
- Denize kıyısı olmayan Paraguay, güneyi ile güneybatısında Arjantin, kuzeyi ile kuzeydoğusunda Brezilya, kuzeybatısında ise, Bolivya ile çevrelenmiştir.
- Tarım ülke ekonomisinde önemlidir.
- Ülke; yüzölçümüne göre Güney Amerika’nın en büyük 4. dünyanın en büyük 26. ülkesidir. Aynı zamanda; İspanyolca konuşan ülkeler arasında, Meksika’dan sonra nüfusu en fazla ikinci ülkedir.
- Kolombiya´nın iklimi bölgelere göre çeşitlilik gösterir. Vadilerde tropik, yüksek kesimlerde ise ılıman iklim özellikleri görülmektedir. Sıcak iklim kuşağında yer alan ülke dağlarının doruklarında her zaman kar vardır. Ülke topraklarının yarıya yakını sık ormanlarla kaplıdır.
- Karanfil üretiminde dünyada birinci sırada yer alan Kolombiya, kahve üretiminde de dünyada Brezilya´dan dan sonra ikinci sırada gelmektedir. Ülkede limon, portakal, muz, mango ve guava gibi meyveler yetiştirilir.
- Sık ormanlarından kereste, kâğıt ve kontrplak gibi ürünler elde edilir.
- Dünyanın en değerli zümrütleri burada çıkarılır. Zengin platin, altın, gümüş, bakır, kömür,demir, tuz, nikel, fosfat, manganez, mika ve kuvars yatakları mevcuttur. Venezuela ve Ekvador sınırları yakınlarında çıkarılan petrolün bir bölümü dış ülkelere satılmaktadır.
PANAMA
- Başkenti ile aynı adı taşımaktadır.
- Kanalı 1914’te trafiğe açılmıştır.
- 1999’da kanalın işletilmesi Panama’ya geçmiştir.
- Orta Amerika Ülkeleri: Panama Honduras, Guatemala, El Salvador
- Karayip Ülkeleri: Küba, Dominik cumhuriyeti, Haiti, Jamaika
- Titicaca Gölü: G.Amerika kıtasının en büyük gölüdür. Peru ve Bolivya arasında yer alır.