AFRİKA KITASININ BAZI ÖZELLİKLERİ
- Madagaskar Adası dünyanın en büyük 4. adasıdır ve bitkilerin yüzde sekseni endemiktir.
- Sıcak kıta, karanlık kıta olarak bilinir, karanlık kıta demelerinin sebebi uzun yıllar tanınmadığı, bilinmediği içindir.
- En önemli Adaları Komor, Şeyseller, Kanarya ve Azor Adaları’dır. Kanarya Adaları Fas sınırları içerisinde yer almasına rağmen İspanya’ya bağlı Özerk iken Maderia Adaları da Portekiz’e bağlıdır.
- Kapladığı alan bakımından en büyük Afrika ülkesi Cezayir iken en küçük ülkesi Şeyşeller’dir.
- Nüfus bakımından kıtanın en kalabalık ülke Nijerya’dır.
- Kıtada deniz seviyesinin altında bulunan kapalı havzalar yer alır, bunlar içerisinde en alçak olanı Cibuti’de yer alan Assal’dır.( -174 metredir)
- Afrika kıtasının %40’ına yakını çöllerden oluşmaktadır.
- Güneybatısında kanarya kuzeyden(soğuk), güney batı kıyılarında Benguela güneyden geldiği için etkili soğuk su akıntılarıdır. Doğuda ise Madagaskar, Mozambik sıcak su akıntıları etkilidir.
- Dünyada ölçülmüş en yüksek sıcaklık Libya’daki Azize bölgesinde 1922 yılında 58 derece olarak ölçülmüştür.
- Nijerya’da Sahra’dan esen kuru tozlu rüzgârlara Harmattan adı verilir.
- Tanzanya’da Serengeti Ulusal Parkı, Kenya’da Tsavo, Güney Afrika Cumhuriyeti’nde Kruger Ulusal Parkı önemlidir.
- Dünyanın en uzun nehri Nil(6600 km ), Kongo( Amazon’dan sonra debisi en yüksek nehir) Nijer, Zambezi, Oranj ve Volta önemli nehirlerdir.
- Zambezi Nehri üzerindeki Victoria Çağlayanı kıtanın en önemli şelalesidir.
- Afrika’nın en önemli kapalı havzalarından biri Çad havzasıdır ve burada Çad Gölü bulunmaktadır.
- Tanganyika Gölü Dünyanın ikinci derin gölüdür. (1615 metre) Victoria Gölü Afrika’nın en büyük gölüdür, dünyadaki tatlı su gölleri arasında Kuzey Amerika’daki Superior gölünden sonra 2. sırada yer alır. Victoria Tanzanya Uganda ve Kenya arasında yer alır.
- Kıtada geçici tuz gölleri olan şotlar bulunur.
- Afrika kıtası nüfusu 1,2 milyarın üzerine çıkmıştır, doğal Nüfus artışının dünyada en fazla olduğu kıtadır. Ülke olarak kadın başına çocukta ilk sırada yer alan ülke Nijer’dir.
- Kıtada 5 giden biri AIDS hastalığından ölmektedir. Yaşlı nüfus oranının en az olduğu kıta Afrika’dır, kentsel nüfusun en fazla olduğu ülke Gabon’dur(%86) en düşük ise Nijer ve Ruanda’dır.
- Kıtada ilk köle ticareti Portekiz’e aittir. Afrika’da Amerika’ya 300 yıl boyunca 12 milyondan fazla köle götürülmüştür.
- Afrika’nın en ilkel siyahileri pigmelerdir. Ekvatoral ormanlarda yaşarlar.
- Afrika kıtasının yüzde 50’ye yakını Müslümanlığa %38’inden fazlası Hristiyanlığa inanır. En fazla Müslüman nüfusun bulunduğu ülke Nijerya’dır (121 milyon)
- Afrika’da en zengin ülkeler Şeyşeller ve Gabon iken en fakir Ekvator Ginesi’dir (halkının yüzde altmışı açlık sınırında)
- Afrika topraklarının yüzde %10’u ekilebilir.
- Gana gelir kaynağı kakaoya, Liberya kauçuğa, Madagaskar vanilya yağı, Etiyopya ve Burundi kahveye, Nijerya palmiye yağına, Gambiya yer fıstığına, Libya da petrole bağlıdır.
- Afrika kahvenin anavatanı olmasına rağmen dünyadaki kahve payının sadece yüzde 20’sine sahiptir.
- Sudan pamuğu dünyaca meşhurdur.
- Afrika’nın yüzde 18’i ormanlardan oluşmaktadır.
- Dünya fosfatın yarısından fazlasını, kobaltın yüzde yetmiş ikisini, altının yüzde yetmişini, pırlanta üretiminin yüzde 90’lı Afrika kıtası karşılar.
- Güney Afrika önemli altın ve elmas üreticisidir, Kongo önemli elmas alanlarıdır, Kongo Demokratik Cumhuriyeti Kobalt rezervlerinde dünyada ilk sırada yer alır.
- Kıtada en fazla petrol üreten ülke Nijerya’dır. Doğalgazda Cezayir kıtada 1. Dünyada ise 4. sırada yer alır. Güney Afrika Dünya kömür üretiminin ilk 10’da yer alır.
- Kıtada modern sanayi devleti Güney Afrika’dır. Dünyanın en az demiryolu ağına sahip kıtasıdır, 13 ülkesinde hiç demiryolu yoktur. En modern demiryolları Güney Afrika Cumhuriyeti’nde yer alır.
- Liberya dünya deniz deniz ticaret filosunda tonaj bakımından ilk sırada yer alır.
- Afrika’nın tek sömürge olmayan iki ülkesi Liberya ve Etiyopya’dır. İngiltere 20, Fransa 18, Portekiz 5, İspanya 4, İtalya 3, Belçika 2 ülkeyi sömürmüştür. İngiliz sömürgelerinde ilk bağımsız olan Gana’dır.
- 2011 yılında Sudan güney ve kuzey olarak iki devlete ayrılmıştır.
- Süveyş Kanalı’nın inşaatına 1859 da başlanmış 1869’da açılmıştır.
- Nil Nehrinin geçtiği ülkeler: Etiyopya, Sudan, Mısır, Uganda, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Kenya, Tanzanya, Ruanda, Burundi, Güney Sudan olmak üzere tam 10 ülkeden geçer.
- Uyku hastalığına sebep olan ÇEÇE sinekleri ve Odunları kemiren Termitler yer alır.
- Kıtada 1 milyardan fazla insan yaşamaktadır. Kıtada 2.000 etnik topluluk bulunmaktadır.
- Dünyada doğum oranının en yüksek olduğu ülkeler: Kenya, Malavi, Zambiya, Nijer ve Fildişi.
- Nüfus genç bir yapıya sahiptir. Çocuk ölümünün en yüksek olduğu kıtadır.
- Kıta dünyada yüz ölçüm olarak 2. sıradadır. Kıtada en büyük yüz ölçümü Cezayir’e aittir.
- Kıtada en küçük yüz ölçümü Şeysel adalarıdır. Kıyılarda girinti çıkıntı azdır.
- Kıtanın büyük bir bölümünü Gondwana karası oluşturur. Kırık hatlarının en belirgin olduğu yer; Doğu Afrika’dır. Yaklaşık 6 bin km. boyunca devam eden kıtanın doğusundaki bu kırık hattına Büyük Graben Hattı veya Rift Vadisi adı verilir. Burası aynı zamanda kıtada göllerin yoğunlaştığı yerdir.
- Kıtanın en yüksek dağı kıtanın doğusunda yer alan(Tanzanya) sönmüş Klimanjaro (5895 m) Dağı’dır.
- Kıtanın Kuzeyinde Dünyanın en büyük çölü olan Büyük Sahra yer alır. (7. 500. 000 km² )
- Kıtanın Güneyinde Namib ve Kalahari çölleri yer alır.
- Su toplama havzasının genişliği ve debisinin yüksekliği bakımından Kıtanın en önemli akarsuyu Kongo’ dur. Dünyada Amazon Nehri’nden sonra 2. sıradadır.
- Gölleri: Victoria, Nyassa, Çad, Tanganica, Rudolf ve Albert Gölleri. Kıtanın en büyük gölü Victoria’dır. Büyük Sahra’daki Çad Gölü ise yağışlı ve kurak dönemlere göre yüzölçümü en büyük oranda değişikliğe uğrayan göldür.(Tuz Gölüne benzer)
- Dünyanın en ilkel yerleşme birimlerine Afrika Kıtasında rastlanır. Daimi kırsal yerleşmelerin yanı sıra geçici kırsal yerleşmelerin en fazla görüldüğü kıtadır. Kırsal yerleşmelerde en fazla görülen yerleşme tipini kulübeler oluşturur.
- Kıtanın ekonomik yönden en gelişmiş ülkesi ve en gelişmiş otoyol ağına sahip olan ülke Güney Afrika Cumhuriyeti’dir.
- Cebelitarık(Gibraltar), Avrupa kıtası üzerinde ilk ve tek sömürgeyi teşkil eden devlettir. 1969’da “dominion” özerkliğine kavuşmuştur.
En önemli tarım bölgeleri Akdeniz kıyı kesimi Nil vadisi ve Deltası ve Kap bölgesidir.