• Türk tarihinde bilinen ilk topluluk İskitlerdir.
• Bilinen İlk Türk kadın hükümdarı İskitlerin Hükümdarı Tomris Hatun’dur.
• Hunlar, Avrupa’da devlet kurmayı başaran ilk Türk topluluğudur.
• Hunlar, tarihte ilk defa bütün Türkleri bir bayrak altında toplamışlardır.
• Orta Asya Türklerinin bir tek bayrak altında topladıkları ikinci dönem Göktürkler
dönemidir.
• Hunlar ve Avarlar, Avrupa’nın siyasal ve etnik yapısında doğrudan değişikliğe yol
açmıştır.
• II.Göktürk devleti; Karluk, Basmil ve Uygur Türk boylarının ayaklanması ile
yıkılmışlardır.
• Orhun kitabelerinin bir yüzü Göktürk alfabesi, diğer yüzü ise Çince yazılmıştır.
• Orhun Kitabelerinde Çin’e karşı verilen bağımsızlık mücadelesi anlatılır. Kağan
millete hesap verir. Devletin ve halkın karşılıklı olarak görevleri belirtilir. Ayrıca Türk
medeniyeti ve yasaları hakkında bilgi verir. Bu nedenle Göktürklerde “sosyal devlet”
anlayışı olduğu görülür.
• Sanat anlayışları Manastır, Saray yapımı ve bunların iç donanımı biçiminde gelişen
Türk devleti Uygurlardır.
• Uygurlar, Göktürklerin yıkılmasından sonra Orta Asya’da Kutluk Bilge Kül Kağan
tarafından Ötüken bölgesinde kurulmuştur. Daha sonra Karabalgasun (Ordubalıg)
başkent yapılmıştır.
• Sarı Uygurlar(Kansu Uygur Devleti) Çin’de yer alan Kansu bölgesinde
kurulmuşlardır. Hiçbir zaman tam bağımsız olmayan Sarı Uygurlar, Moğollar
tarafından yıkılmışlardır.
• Turfan Uygurları günümüzde Çin’de bulunan Sincan Uygur Özerk bölgesinde
yaşamaktadırlar.
• Uygurlar, yazılı hukuk kuralları oluşturan ilk Türk devletidir.
• Uygurlar, ciltçilik, minyatür, tezhip alanında eserler bırakan ilk Türk devletidir.
• Uygurlar, Gök Tanrı inancını ilk kez terk eden Türk devletidir.
• Uygurlar, Orta Asya’daki Türk devletlerinden uygarlık alanında en ileridir.
• Uygurlar, İlk kez kütüphane kuran Türk devletidir.
• Uygurlar, Moğolların Türkleşmesine katkı yapmışlardır.
• Uygurlar, Karabalgasun Yazıtları’nı bırakmışlardır.
• Türklerde ilk kez Uygurlar hukuk kurallarını yazılı hale getirmişlerdir.
• Uygurların hukuk kurallarını yazılı hale getirmeleri, halkın kira, borç, alım-satım gibi
konularda sözleşme yapmaları hukuk konusunda ileri olduklarının kanıtıdır.
• Avarlar (Juan Juanlar), İlk kez İstanbul’u kuşatan Türk Boyu olmuşlardır. Bir kez
kendileri, bir kez de Sasanilerle birlikte kuşatmalarına rağmen sonuç alamamışlardır.
• Avarlar, yaklaşık 200 yıl boyunca Orta ve Doğu Avrupa’daki Slav topluluklarını
askerlik ve teşkilatlanma konusunda etkilemişlerdir. Zamanla kalabalık Slav
toplulukları içerisinde asimile olmuşlardır.
• Avarlar, İran’daki Sasanilerle birlikte 2 defa İstanbul’u kuşatmışlardır. (619-629)
• Peçenekler, Anadolunun Türkleşmesi sırasında Balkanlarda Bizans’la mücadele
etmiş, İzmir’de büyük bir beylik kuran Çaka Bey ile ittifak yapıp İstanbul’u
kuşatmışlar; fakat Bizans’ın entrikaları sonucu diğer bir Türk boyu olan Kıpçaklarla
1053 de Lavinyon savaşını yapmışlardır bu savaşın en önemli özelliği ise bir imha
savaşı olmasıdır. Yani bu savaşta her iki tarafta birbirini yok etmeye çalışmıştır. Daha
sonra ise Kıpçaklar Balkanlara hakim olmuşdur.
• Kırgızlar, Sadece Orta Asya’da egemenlik kurmuşlardır. Orta Asya’da egemenlik
kuran son Türk boyu olmuşlardır. Dünyanın en uzun destanı Manas
• Hazarlar, Hz. Osman zamanında İslam ordularının kuzeye ilerleyişini
durdurmuşlardır. Böylece Kafkasların ve Rus Bozkırlarının Müslümanlaşmasına engel
olmuşlardır.
• Hazarlar, ilk Türk-Müslüman savaşlarını yapmışlardır.
• Hazarlar, Türk boyları içinde tek tanrılı inanç sistemini benimseyen ilk boy
olmuşlardır.
• Hazar ülkesinde davalar; İki Müslüman, iki Hıristiyan, iki Musevi ve bir Şamanist
üyeden oluşan yedi kişilik hakimler kurulu tarafından görülürdü.
• Karluklar, II.Göktürk devleti tarafından yıkılmışlardır.
• Karluklar, İslamiyet’i kabul eden ilk Türk boyudur. Talas savaşında Arapları
destekleyerek kazanmalarını sağlamışlardır. İlk Müslüman Türk Devleti olan
Karahanlıların kuruluşunda etkili olmuşlardır.
• Türgişler, Uygurlardan sonra yerleşik hayata geçen ikinci Türk topluluğudur.
Müslümanlara karşı en çok onlar direnmiş ve İslamiyet’in Orta Asya’da yayılmasına
engel olmuşlardır.
• Kendi adına para bastıran ilk Türgiş hükümdarı Bağa Tarkan’dır.
• Tuna Bulgarları, Tuna Nehri çevresinde kurulmuşlardır ve İstanbul’u kuşatmışlardır.
Daha sonra Hıristiyanlığı benimseyerek milli benliklerini kaybetmişlerdir.
• İtil (Volga) Bulgarları, İtil Nehri çevresinde kurulmuşlardır. X.yy.da İslamiyeti kabul
etmişlerdir. Altınordu devleti tarafından yıkılmışlardır.
• Kumanlar (Kıpçaklar), Karahitayların baskısı sonucu batıya göç etmişlerdir. Doğu
Avrupa’ya yerleşerek Ruslarla mücadele etmişlerdir.
• Sibirler (Sabirler), önceleri Asya Hun devletine bağlı olarak yaşarken Avarlar’ın
baskısı sonucu Doğu Avrupa’ya yerleşmişlerdir. Bizanslılar ve Sasanilerle mücadele
etmişlerdir. Bugün Asya’nın kuzeyindeki topraklar için kullanılan Sibirya adı
Sabirlerden gelmektedir.
• Tarihte bilinen büyük Türk devletleri Oğuzlar tarafından kurulmuştur.
• Türk boyları içerisinde en aktif ve en etkili boy Oğuzlardır.
• Oğuzlar (Uzlar), En kalabalık Türk boyudurlar. 24 boy. Devlet kurma yetenekleri en
gelişmiş Türk boyu olan Oğuzlar; Selçuklular ve Osmanlılar gibi önemli devletlerin
kuruluşunu sağlamışlardır. Ayrıca Malazgirt Savaşı’nda Bizans ordusunda Peçenekler
ile birlikte paralı askerlik yaparken Selçuklu ordusuna katılarak kazanmalarını
sağlamışlardır. Kumanlar (Kıpçaklar) ile yapmış oldukları mücadeleler Dede Korkut
Hikayeleri’nin konusu olmuştur.