1) EGE BÖLGESİ (turizm)
-Turizm gelirlerinde 2. sırada yer alır
-Kaz dağları-dilek yarımadası-spil dağı-travertenler
-Efes-millet-Meryem ana kilisesi
-Kaplıcalar ve kıyı turizmi gelişmiştir
NOT: Kış turizmi gelişmemiştir.
2) AKDENİZ BÖLGESİ (turizm)
-Turizm gelirlerinde 3. sırada yer alır
-Saint pieerre kilisesi-kız kelesi-Aspendos-Patara Perge
-Lara-Konya altı plajları-karstik şekiller
-Yedi uyurlar mağarası-cennet-cehennem obrukları
-Olympos-köprülü kanyonu-kovada-Manavgat şelalesi
NOT: Kış turizmi GELİŞMİŞTİR(mevcuttur).
3) MARMARA BÖLGESİ (turizm)
-Turizm gelirlerinde 1. sırada yer alır
-Turizm çeşitliliği fazladır
-Turizm yılın 12 ayına yayılmıştır…
4) KARADENİZ BÖLGESİ (turizm)
-Çoruh-fırtına deresi rafting-yaylacılık
-Sümela manastırı-kral kaya mezarlıkları
-Uzun göl-Abant-Yedigöller-Hatilla vadisi doğal güzellikler
-Ilgaz ve kartal kaya kayak merkezleri
NOT: Yağış rejiminden dolayı deniz turizmi gelişmemiştir….
5) DOĞU ANADOLU BÖLGESİ (turizm)
-Palandöken-Sarıkamış kayak tesisleri
-Ani harabeleri-İshakpaşa sarayı-Akdamar kilisesi
-Harput- yüzen adalar-meteor çukuru
NOT: Kış turizm potansiyelinin en çok olduğu bölgedir….
6) İÇ ANADOLU BÖLGESİ (turizm)
-Peribacaları-ıhlara vadisi
-Erciyes-Elmadağ kayak merkezleri
-Kültepe-Gordion-Hattuşaş-Çatalhöyük tarihi yerler
-Sultan sazlığı-Beypazarı-Kızılcahamam doğal oluşumlar
-Etnografya müzesi-Mevlana.
7) GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ (turizm)
-Zeugma-Hasankeyf-nemrut heykelleri
-Balıklı göl-Mardin tarihi evleri-Diyarbakır surları
-Çermik kaplıcaları-Malabadi köprüsü-GAP
NOT: Kış turizmi ve yaylacılık gelişmemiştir……
8) TÜRKİYEDE ELEKTRİK ÜRETİMİNİN KAYNAKLARA DAĞILIMI (%)
% 46 Doğalgaz
% 24 Hidro-elektrik
% 17 Linyit kömürü
% 9 Taşkömürü, Asfaltit
% 4 DİĞERLERİ
9) TÜRKIYE’DE BÖLGESEL KALKINMA PROJELERİ
–GAP (Güneydoğu Anadolu Projesi): Sulama ve kalkınma Projesidir Uygulanmakta olan projedir.
–DOKAP (Doğu Karadeniz Projesi):Devlet Planlama Teşkilatı tarafından planlanan bir projedir. Ekonomiyi, ticareti, turizmi geliştirmek amaçlanmıştır.
–DAP (Doğu Anadolu Projesi):Projenin amacı bölgede büyüme sağlamaktır. Tarım ve hayvancılık ile ilgili.
–ZBK (Zonguldak-Bartın-Karabük Projesi):Projenin amacı demir-çelik üretiminde bölgede yeni yatırım alanları oluşturmaktır.
–YHGP (Yeşilırmak Havzası Gelişim Projesi):Projenin amacı Yeşilırmak havzasında yer alan Amasya, Çorum, Tokat, Samsun illerini içine alan proje havzasında rejim düzensizliğinden kaynaklanan taşkın, erozyon, su ve çevre kirliliği sorunlarını çözmektir.
NOT: Bu projeler ÖNEMLİ
10) JEOTERMAL SANTRALLERİ
-SARAYKÖY / Denizli
-GERMENCIK / Aydın
-BALÇOVA / İzmir
11) HEYELAN
-Killi yapı eğim ve yağış etkilidir
-En çok Doğu Karadeniz’de görülür
-İlkbaharda fazla(kar erimelerinden dolayı)
-İstinat duvarları en önemli önlemdir
NOT: Bitki örtüsü heyelanı önlemez.
12) NUFUS
Nüfus miktarının en çok olduğu bölge: MARMARA
Nüfus miktarının en az olduğu bölge: DOĞU ANADOLU
13) NÜFUS ARTIŞININ OLUMLU SONUCLARI
-İş gücü ucuzlar
-Vergi alımı artar
-Ticarete canlılık gelir
-Yeni iş kolları ortaya çıkar.
NOT: Bu sonuçlar olumsuz sonuçlara çok benzerdir !
14) Türkiye’de toplam nüfus içinde ERKEK nüfus sayısı daha fazladır.
15) TURKIYE’DE göç alan illerde erkek sayısı kadın sayısından daha fazladır.
16) En fazla mısır yetiştiren bölgemiz AKDENIZ‘dir.
17) Türkiye’yi etkileyen yerel rüzgârlar
KaYıP SaKaL= Karayel, Yıldız, Poyraz, Samyeli, Kıble, Lodos
NOT: Samyeli= Keşişleme
18) Ege bölgesinin ilk sırada yer aldığı ürünler
ZÜHTİ (Zeytin, Üzüm, Haşhaş, Tutun, İncir)
19) Karstik ovalar
TAKKE (Tefenni, Acıpayam, Korkuteli, Kestel, Elmalı)
-Verim azdır.
-Akdeniz çevresinde yer alır.
20) Doğalgaz tesisleri
OHA (Ovaakça, Hamit abat, Ambarlı)
21) Enerji üreten göller
HET (HAZAR, EĞİRDİR, TORTUM)
22) ÖNEM ARZ EDEN BİLGİLER
–Ria tipli kıyılar: İst ve Çanakkale boğazları, bodrum(riyakâr insanların en fazla olduğu bölge Marmara… Oradan yazın kopmaya bodruma….hatırlayınız :)))
–Dalmaçya ( Denize nerede dalacaksınız:) ): Antalya
–Boyuna ( Dağlar kıyı boyunca uzanır ): Akdeniz ve Karadeniz
–Enine tipli ( E harfinden yakalayın 🙂 ): Ege kıyıları :))))
23) ÖNEM ARZ EDEN BİLGİLER
Haliçli kıyılar (Gel-git sonucu), skyer ve fiyortlu(kutup bölgeleri,buzullar. Enlemden dolayı yok) Türkiye’de bulunmaz.
NOT: Bizdeki haliç çakma 🙂
24) ÖNEM ARZ EDEN BİLGİLER
-Devlet kontrolünde bulunan ürünler: haşhaş, kenevir, pirinç, tütün
25) ÖNEM ARZ EDEN BİLGİLER
-Türkiye’de çıkarım alanı en dar olan maden: TAŞ KÖMÜRÜ
-Türkiye’de çıkarım alanı en geniş olan maden: LİNYİT
26) ÖNEM ARZ EDEN BİLGİLER
-Türkiye’de yetişme alanı en dar olan ürünler: MUZ, ÇAY
27) ÖNEM ARZ EDEN BİLGİLER
-NADAS alanlarının en az olduğu bölge: KARADENİZ
-NADAS alanlarının en fazla olduğu bölge: İÇ ANADOLU
28) DEMIRYOLLAR
-Gitmediği yerler: Yıldız dağları, Çanakkale, Menteşe, Antalya, Hakkâri yöresi ve Doğu Karadeniz.
-Gittiği kıyılar: Samsun, Zonguldak, İskenderun, Mersin, İzmir, Bandırma,İstanbul, İzmit, Sakarya.
29) Türkiye’deki tektonik göller ( BASİT MUHASEBE )
(Burdur gölü, Acıgöl, Sapanca gölü, İznik gölü, Tuz gölü, Manyas Gölü, Ulubat gölü, Hazar gölü, Akşehir gölü, Seyfe gölü, Eber gölü, Beyşehir gölü, Eğirdir gölü)
30) KARIŞTIRILAN İSTATİSTİKLER
KIYI balıkçılığında ilk sırada yer alan bölge: KARADENİZ
KÜLTÜR balıkçılığında ilk sırada yer alan bölge: EGE
KÜMES VE BESİ hayvancılığında ilk sırada: MARMARA
BÜYÜKBAŞ hayvancılığında ilk sırada: DOĞU ANADOLU
KÜÇÜKBAŞ hayvancılığında ilk sırada: İÇ ANADOLU
KIL KEÇİSİ yetiştiriciciğinde ilk sırada: AKDENİZ
TİFTİK KEÇİSİ yetiştiriciciğinde ilk sırada: İÇ ANADOLU
İPEKBÖCEĞİ Yetiştiriciliğinde ilk sırada: MARMARA
31) KARIŞTIRILAN İSTATİSTİKLER
Türkiye’de hâkim olan arıcılık tarzı: GEZGİN ARICILIK
NOT: Çiçek açma dönemleri bölgelere göre farklılık gösterdiğinden dolayı bu tarz gelişmiştir….
32) KARIŞTIRILAN İSTATİSTİKLER
Arıcılık yani bal üretimde ilk sırada yer alan bölge: EGE
NOT: Menteşe dağlarından dolayı.
33) KARIŞTIRILAN İSTATİSTİKLER
-En yaygın sanayi dalı: ÇİMENTO
-En fazla nüfusu istihdam eden sektör: DOKUMA
34) BOR
-Jet, roket yakıtı, emaye, porselen, cam gibi binlerde alanla kullanılabilir.
Dünya bor çıkarımında Türkiye ilk sırada yer alır. ( İhraç ediyoruz. )
BALIKESİR(Bigadiç, susurluk), BURSA(M.kemal paşa), KÜTAHYA(Emet) ve ESKİŞEHİR’de(Seyitgazi) çıkarılır.
Bandırma BORAKS fabrikasında işletilir.
35) BOKSİT(ALÜMİNYUM)
Alüminyumun hammaddesidir.
Hafif olup, kullanım alanı geniştir.
Akseki ve seydişehir de çıkarılır.
SEYDİŞEHİR’DE işletilir.
36) DEMİR
Ağır sanayinin hammaddesidir.
Türkiye’de DİVRİĞİ, HEKİMHAN, HASANCELEBİ ve EYMİR de çıkarılır.
Çıkarıldığı yerin uzağında işletilir(hammaddeye yakınlık söz konusu değildir.).
İSKENDERUN(Ulaşım: liman) ,KIRIKKALE(silah ), EREĞLİ ve KARABÜK’TE(enerji kaynakları: taşkömürü) işlenir.
37) KARIŞTIRILAN İSTATİSTİKLER
Marmara Gölü: EGE BÖLGESİNDE yer alır.
38) KARIŞTIRILAN İSTATİSTİKLER
TOKAT: Karadeniz’de
Eskişehir: İç Anadolu’da
Kütahya: Ege bölgesinde
DİVRİĞİ: Doğu anadoluda
AFŞİN-ELBİŞTAN: Doğuanadoluda
Seydişehir: AKDENİZ BÖLGESİnde yer alır.
39) KARIŞTIRILAN İSTATİSTİKLER
En fazla KENEVİR yetiştiren bölge: KARADENIZ
40) KARIŞTIRILAN İSTATİSTİKLER
En fazla KETEN yetiştiren bölge: MARMARA
41) KARIŞTIRILAN İSTATİSTİKLER
En fazla pamuk yetiştiren bölge: GUNEYDOGU ANADOLU
42) ZÜHTİ
(zeytin, üzüm, haşhaş, tutun,incir): Ege bölgesinin ilk sırada yer aldığı ürünler.
43) Ekim alanı geniş olan tarım ürünleri
BETÜŞ: (buğday, elma,tütün,üzüm,şekerpancarı)
44) ELAZIĞ ve ANTALYA
yukarıda dağılışı verilen sanayi tesisleri? KROM
45) En fazla istihdam hangi sanayi dalındadır? DOKUMA
46) -ANKARA
-KAYSERI
-BURSA-İNEGÖL
yukarıda dağılışı verilen sanayi tesisleri? MOBİLYA
47)–HEREKE-CERKEZKÖY
-GÖRDES-DEMİRCİ-KULA
-SIIRT-SIVAS
yukarıda dağılışı verilen sanayi tesisleri? HALI-KİLİM
48) –MERSIN-ATAS
-İZMİR-ALIAGA
-İZMİT-İPRAŞ
-KIRIKKALE-ORTANADOLU
-BATMAN-BATMAN
yukarıda dağılışı verilen sanayi tesisleri? PETRO-KİMYA
49)–EREGLI-KARABUK
-İSKENDERUN
-KIRIKKALE
yukarıda dağılışı verilen sanayi tesisleri? DEMİR-ÇELİK
50) –KIRIKKALE
-ANKARA
yukarıda dağılışı verilen sanayi tesisleri? SİLAH SANAYİİ
51) SERT KARASAL
-Yükselti karasallık ve Sibirya basınc. ortaya cıkmış
-Yaz yağışları fazla-yükselim yağışları
-Uzun çayır: Büyükbaş hayvancılık
–Erzurum Kars civarında etkilidir.
52 ) ÖNEM ARZ EDEN BİLGİLER
Maden arayan ve finanse eden kuruluşlar: MTA, Etibank
53) KroM
-Paslanmaz çelik üretiminde kullanılır.
-Fethiye-Köyceğiz-Dalaman ve Guleman (Elazığ)da çıkarılır
–Antalya ve Elazığ’daki ferro-krom tesislerinde işlenir.
54) RÜZGÂR ENERJİSİ
-Çevreyi kirletmez
-Kurulum maliyeti yüksektir.
-İzmir-Çeşme-Alaçatı-Çanakkale, Bozcaada, Çatalca, Hatay’da da santraller kurulmuştur.
55) ULAŞIM
-maliyeti en AZ ulaşım sistemi=DENİZYOLLARI
-maliyeti en FAZLA ulaşım sistemi=HAVAYOLLARI
-en HIZLI ulaşım sistemi= HAVAYOLLARI
–en YAVAŞ ulaşım sistemi= DEMİRYOLLARI
– n RİSKLİ ulaşım sistemi= KARAYOLLARI
–en GÜVENİLİR ulaşım sistemi= DEMİRYOLLARI
–en çok YÜK ve YOLCU taşıyan= KARAYOLLARI
56) FOSFAT
-Gübre sanayisinin hammaddesidir.
-Başlıca Yataklar: Mazı Dağı(Mardin)
–İthal ediyoruzzzzz…….
57) Taş kömürüyle çalışan termik santral: Çatalağzı
58) SICAKLIK
-Gerçek sıcaklık: Bir yerin yükselti ortalaması dikkate alınarak ölçülen sıcaklıktır…..
-İndirgenmiş sıcaklık: 0 metrede ölçülen, yükselti dikkate alınmayarak ölçülen sıcaklıktır.
NOT: indirgenmiş izoterm haritalarında yükselti aranmaz.
59) ULUSAL(ORTAK) SAAT
YAZ: Iğdır (45 doğu)
KIŞ: İzmit (30 doğu) kullanılır.
NOT: Her yerde farklılık gösteren ise YEREL SAAT’tir.
60) SINIR KAPILARIMIZ
! ! ÖNEMLİ ! !
Türkiye-Gürcistan = Sarp Sınır Kapısı
Türkiye-Ermenistan = Akyaka Sınır Kapısı
Türkiye-Nahcivan (Azerbycn) = Umut Sınır (Dilucu)
Türkiye-İran = Gürbulak Sınır Kapısı
Türkiye-İran = Esendere Sınır Kapısı
Türkiye-Irak = Habur Sınır Kapısı
Türkiye-Suriye = Nusaybin Sınır Kapısı (Mardin)
Türkiye-Suriye = Ceylanpınar Sınır Kapısı (Şanlıurfa)
Türkiye-Suriye = Akçakale Sınır Kapısı Şanlıurfa
Türkiye-Suriye = Karkamış Sınır Kapısı Gaziantep
Türkiye-Suriye = Öncüpınar Sınır Kapıs Kilis
Türkiye-Suriye = Cilve gözü Sınır Kapısı Hatay
Türkiye-Suriye = Yayladağı Sınır Kapısı Hatay
Türkiye-Yunanistan = İpsala Sınır Kapısı Edirne
Türkiye-Bulgaristan = Kapıkule Sınır Kapısı Edirne
61) PLATOLARIMIZ
-Erzurum-Kars, Ardahan Platoları: Volkanik lavların oluşturduğu Türkiye’nin en yüksek platolarıdır.
-Gaziantep, Şanlıurfa Platoları: GAP’la birlikte bu platolarda tarımsal faaliyetler önem kazanmıştır.
-Teke, Taşeli Platoları: Akdeniz Bölgesi’nde kalkerli (kireç taşı) arazi üzerinde oluşmuştur.
-Yazılıkaya Platosu: Egenin iç kesimlerinde yer alır.
-Çatalca-Kocaeli Platosu: Türkiye’nin en alçak platosu olup çok sayıda sanayi tesisleri bulunur.
-Obruk, Cihanbeyli, Haymana, Bozok, Uzun yayla Platoları: (HUCOB) İç Anadolu Bölgesi platolarıdır. Küçükbaş hayvancılık ve tahıl tanımı yaygındır.
62) Kapalı Havza Nehirlerimiz
Aras ve Kura nehirleri açık deniz veya okyanuslara sularını gönderemedikleri için kapalı havza özelliklerini gösterir.
63) Türkiye’deki Kapalı Havzalar
Konya Kapalı Havzası, Tuz Gölü Havzası, Burdur kapalı havzası, Acıgöl kapalı havzası, Van Gölü kapalı havzası ve Aras-Kura kapalı havzasıdır.
64) Türkiye akarsularının genel özellikleri
Genellikle doğu-batı yönlü uzanırlar (dağların uzanış şekli)
Genellikle boyları kısadır (Türkiye’nin üç tarafının denizlerle çevrili olması)
Aşındırma güçleri fazladır (yükselti fazlalığı, eğim)
Genellikle akımları düzensizdir (iklim şartları)
Ulaşım ve taşımacılıkta kullanılmaz (yatak eğimi ve düzensiz rejim)
En çok enerji üretimi ve sulamada kullanılır (yükselti ve tarım)
65) Karstik Göller
Bu tür göller jips, kalker ve kaya tuzu gibi çözünebilen tabakaların bulunduğu yerlerde oluşan göllerdir. Kalkerin çözülmesiyle oluşan çanaklar üzerinde yer alırlar. Kestel, Elmalı, Suğla, Salda ve Kovadagölleri (KESSK) bu oluşumlara örnek gösterilir
66) Tombolo (Saplı ada)
Kıyı yakınında bulunan ada ile kara arasında dalgaların getirdiği malzemeleri biriktirmesi sonucu ada karaya bağlanır. Bu şekilde oluşmuş yer şekillerine Tombolo denir. Kapı dağı Yarımadası ve Sinop-İnce burun örnektir
67) ÖNEMLİ BİLGİ
Aynı enlemde bulunan merkezlerde; ekvatora olan uzaklık, güneş ışınlarının düşme açısı, tutulma oranı, yerçekimi, gece-gündüz süre değişimi, çizgisel hız, iklim kuşakları, iki meridyen arasındaki mesafe ve yaşadıkları mevsim ortaktır.
NOT: Aynı boylamda YEREL saatler aynıdır
68) TÜRKİYE’DE BASINÇ
İzlanda D.A.B.: Daha çok kış mevsiminde Türkiye’yi kuzeybatından etkiler. Bol yağış getirir. Kışların ılık geçmesine sebep olur.
Asor D.Y.B.: Türkiye’yi daha çok yaz mevsiminde etkiler. Güneybatıdan etkili olan bu basınç sistemi sıcaklığı ve kuraklığı artırmaktadır.
Sibirya T.Y.B. Kış mevsiminde kuzeydoğudan Ana doluya giriş yapar. Kışların sert, soğuk ve kar yağışlı geçmesine sebep olur. Batıya doğru gidildikçe etkisi azalır.
Basra T.A.B. Yaz mevsiminde güneydoğudan Türkiye’ye doğru giriş yapar. Yaz mevsiminde sıcaklık ve kuraklığı artırır.
69) FÖHN
Föhn: Bir dağ yamacını aşan, alçalan, sürtünmenin etkisiyle ısınan sıcak ve kuru rüzgârlardır. Föhn rüzgârlarının etkili olduğu yerlerde sıcaklık yükselir. Tarım ürünleri çabuk olgunlaşır, kar erimelerine bağlı sellenme ve orman yangınlarına da sebep olmaktadır.
NOT: Rize’de turunçgil, Iğdır’da pamuk ve Çoruh-Kelkit vadisinde zeytinin yetişmesine sebep olmuştur. Bu duruma bağlı mikro klimaalanları oluşmuştur.
70) Türkiye’de Güneşlenme Süresi ve Buharlaşma Miktarı
Genel anlamda güneyden kuzeye doğu gidildikçe güneşlenme süresi ve buharlaşma miktarı azalır. Buharlaşma şiddeti ve güneşlenme süresinin en fazla olduğu bölge Güneydoğu Anadolu iken en az olduğu bölüm Doğu Karadeniz’dir
71) KARADENİZ İKLİMİ
Marmara’nın kuzeyi ile Karadeniz kıyılarında etkilidir.
Hakim yağış şekli yamaçtır.
En fazla yağışı sonbahar, en az yağışı ise ilkbaharda alır.
Türkiye’de yağış rejiminin düzenli olduğu tek iklim tipidir.
Doğal bitki örtüsü ormandır.
Fındık ve mısır doğal tanıtıcı ürünleridir.
72) AKDENİZ İKLİMİ
G.Marmara, Kıyı Ege, Akdeniz kıyılar ve G.Antep çevresinde görülür.
Hâkim yağış şekli cepheseldir.
En fazla yağış kış, en az yağış ise yaz mevsiminde düşer.
Doğal bitki örtüsü kısa boylu bodur ağaççıklardır (maki).
Zeytin ve turunçgiller doğal tanıtıcı ürünleridir.
Hâkim toprak tipi Terra-rossa’dır.
73) ILIMAN KARASAL İKLİM
-Türkiye’de en geniş alana yayılan iklim tipidir.
-en fazla yağışı ilkbaharda alır
–yükselim yağışları hâkimdir
–yarı kurak bir iklimdir.
-bitki örtüsü kısa boylu cılız ot topluluklarıdır(bozkır)
–verimsiz tuzlu kireçli step toprakları hâkimdir…
74) TAŞINMIŞ TOPRAKLAR
Alüvyal: Akarsuların taşıdığı verimli topraklardır.
Delta ovaları bu toprak türündendir.
Moren: Buzulların taşıdığı topraklardır. Bazı yüksek dağlarda sınırlı görülür.
Lösler: Rüzgârların taşıdığı topraklardır. Türkiye’de pek görülmez.
75) YERLİ KAYA TOPRAKLARI
Terra-Rossa: Kalkerin paslanmasıyla kırmızı renk alan Akdeniz toprağıdır. Verim azdır.
Çernozyom: Yerli kaya topraklarının en verimlisidir. Erzurum-Kars civarında yaygındır.
Kahverengi Step: İç bölgelerde yer alan tuzlu kireçli ve verimsiz topraklardır.
Laterit: Bol yıkanmış tuzsuz, kireçsiz, asitli topraklardır. Doğu Karadeniz’de yaygındır.
Podzol: İğne yapraklı bölge toprağıdır. Batı Karadeniz’de yaygındır.
Kahverengi Orman Toprakları: Karadeniz Bölgesi’nde yaygındır, verimlidir.