DEVLET YÖNETİMİ
- Ülke,töre adı verilen yazılı olmayan kurallarla yönetilirdi.
- Devlet Han, Hakan, Kağan unvanını taşıyan hükümdarlar tarafından yönetilirdi.
- İlk Türk Devletinde ülke hükümdar ve ailesinin ortak malı sayılırdı. Yönetim babadan oğula geçerdi ve bunun ile birlikte ailedeki her çocuğun hükümdar olma hakkı vardı.
- İslamiyetten önceki Türk toplumlarında devlete il denilirdi.
- Türk Devleti boyların birleşmesiyle kurulurdu. Boyları bir araya getirip birleştiren boy beyi tahta çıkarak Kağan olurdu.
BOY BEYİ’NİN GÖREVLERİ
- Boy’a ait bölgeleri idare etmek
- Boyun güvenliğini sağlamak
- Diğer Boylarla ilişkilerini düzenlemek
- Göçlerde Boy’un düzen ve disiplinini sağlamak
KURULTAY
- İlk Türk Devletlerin’de siyasi, askeri, ekonomik, sosyal ve kültürel konuların görüşülüp karara bağlandığı Meclislere Kurultay ya da Toy denir. Kurultay belli zamanlarda toplanırdı ancak savaş, barış göç isyan gibi bazı olağanüstü durumlarda da Kurultay toplanabilirdi.
- Büyük Kurultay’a Kağan başkanlık ederdi. Kurultay üyelerine Toygun denirdi. Hatun, yüksek askeri ve idari görevliler Kurultay’ın doğal üyeleriydi.
- Kurultay’ın aldığı kararlar bağlayıcı nitelikteydi ve hükümdarlar bu kararı dikkate almak zorundaydı.
İlk Türk Devletlerinde Kullanılan Bazı Kavramlar ve Anlamları
KUT :Devleti yönetecek kişiye hükümdarlık yetkisinin tanrı tarafından verildiğine inanılmasıdır.
ÜLÜĞ (ÜLÜŞ) :Tanrı’nın Türk ülkesine bolluk ihsan edip iktisadi bir güç kazandırması ve Kağan’ında bunu adil bir şekilde dağıtmasıdır.
TİGİN :Hükümdarın oğullarına verilen isimdir.
İLTEBER :Yüksek devlet memurlarına denir.
BUYRUK BAKAN :Komutan ,Nazır anlamına gelir.
TUDUN :Vergi Memuru anlamını taşır.
BİTİKÇİ :Katip demektir.
OTAĞ :Hakan çadırı anlamına gelir.
TUĞ :Sancak demektir.
KEMER :Kır manasını taşır.
ORDU :Çadır kent manasındadır.
TOY :Şölen anlamına gelir.
TOPLUMSAL YAPI VE EKONOMİ
- Türkler hayvancılıkla uğraşmaları ve yaşadıkları bölgenin coğrafi koşulları nedeniyle atlı göçebe hayat tarzını benimsemişlerdir.
- Türklerde yöneticilerle yönetenlerin görev ve sorumluluklarının yer aldığı Tüz adı verilen yazılı olmayan bir anlaşma mevcuttu.
- Türk devlet geleneğinde toplantılarda herkesin oturacağı yer ve kesilen hayvanlardan alacağı pay değişmez kuralların arasındaydı.
- İlk Türk devletinde toplumsal yapının ne küçük hali Ogüş idi.. Ogüş denilen ailelerin birleşmesiyle Urug, Urugların birleşmesiyle Boy, Boyların birleşmesiyle Budun oluşurdu.
- İlk Türk devletinde askerlikten sonra en fazla önem verilen devlet işi vergi konusudur. Köktürkler’de Tudunlar Hakan adına vergiyi halktan tahsil ediyordu. Tufan Uygurları’nda Öğıcı denilen devlet memurları genel olarak halktan mesten, hayvan ve toprak vergileri olmak üzere 3 çeşit vergi toplanmıştır.
TÜRK ORDUSUNUN ÖZELLİKLERİ
- İlk düzenli ordu büyük Hun hükümdarı Metehan tarafından kurulmuştur.
- Türk devletlerinde ordunun temeli süvarilere dayanır. Bununla birlikte Türk ordusunda azda olsa yaya birlikler yer almıştır.
- Türk Kağan’ı savaşta ordunun başında bulunurdu.
- Köktürk kağanının bahadırlardan seçilmiş özel bir muhafız birliği bulunmaktaydı. Bu muhafız birliklerinin askerlerine Böri denilirdi.
- Türkler ok atmada ustaydılar. Yakın dövüşte mızrak, süngü ve kılıç kullanırlardı. Türk savaşçıları savunma silahları olarak kalkan, zırh ve tolga geliyordu.
- Türklerin en önemli savaş usulleri Sahte Ricat ( Geri çekilme) ve pusuydu. Türklerin başarıyla kullandığı bu usule Turan Taktiği denilmiştir.
- Türklerde askerlik özel bir meslek sayılmamıştır. Kadın, Erkek ayrımı yapılmaksızın hemen hemen her Türk iyi bir askerdir ve her an savaşa hazır durumdadır.