SOSYAL HAYATI DÜZENLEYEN KURALLAR
- Din Kuralları
- Birey ile inancındaki yaratıcı arasında olan kurallardır. Maddi yaptırımı bulunmayıp sadece manevi yaptırımları vardır.
- Ahlak Kuralları
- Birey ile toplum arasında konulmuş olan kurallardır. İyi ve kötü kavramlarını içinde barındırır. Sadece manevi yaptırımları vardır.
- Görgü Kuralları
- Bireyin toplumda nasıl davranması gerektiğine dair davranış kalıplarını içerir. Yaptırımı manevidir.
- Hukuk Kuralları
- Devleti yöneten otorite tarafından konulmuş olan ve herkesin uyması gereken zorunlu kurallardır. Yaptırımı maddidir.
HUKUK KURALLARININ AMAÇLARI
- Toplumda adaleti sağlamak.
- Toplumda barışı sağlamak.
- Toplumda güvenliği sağlamak.
- Toplumda eşitliği sağlamak.
- Toplumda meydana gelen yeni oluşum ve gelişmelere cevap vermek.
NOT: Eşitlik ile Mutlak Eşitlik aynı şey değildir. Türkiye’de mutlak eşitlik değil nisbi eşitlik vardır. Örneğin toplu taşımalarda şehit ve gazi yakınlarına ayrıcalık gösterilmesi Nisbi eşitliktir.
HUKUK KURALLARININ ÖZELLİKLERİ
- Nesneldir
- Geneldir
- Kişilik dışıdır
- Soyuttur
- Süreklidir
NOT: `Hukuk kuralları soyuttur` ifadesi suç işlenmedikçe o kuralın bireyler için somut olmaması demektir. Yani birini öldürmeye niyetlenmiş bir birey için kurallar ancak öldürme işlemini gerçekleştirir ise somutlaşacaktır.
NOT: Hukukun yap dediğinin yapılmaması veya yapma dediğinin yapılması sonucunda devletin uyguladığı yaptırımlara Müeyyide denir.
HUKUKUN YAPTIRIMLARI
- Ceza
- Cebri İcra
- Tazminat
- Hükümsüzlük
- İptal
CEZA
- Suç işleyen kişiye karşı uygulanan yaptırımdır. Hapis cezası veya adli para cezası olmak üzere iki ceza türü vardır.
- Suç işleyen kişinin eğer hapis cezası bir yıldan az ise hapis cezası Adli Para Cezasına çevrilir.
- Hapis cezası da kendi içinde; Süreli, Müebbet ve Ağırlaştırılmış Müebbet olmak üzere üçe ayrılır.
NOT : Disiplin cezaları Türk ceza hukukunda yer almaz.
CEBRİ İCRA
- Devletin bir eylemi güç kullanarak suçlu konumunda bulunan bireye yaptırmasıdır. Genellikle borcun ödenmemesi ve mahkeme kararına uyulmaması durumunda Cebri İcra kullanılır.
- Ahmet’in Ayşe Hanıma olan borcunu ödememesi sonucunda Ayşe hanımın şikayette bulunmasıyla mahkeme kararıyla Ahmet’in evine haciz gelmesi Cebri İcraya örnektir.
- Boşandıktan sonra mahkeme çocuğu anneye verir ve baba çocuğu anneden zorla alarak anneye çocuğunu göstermez ise bu durumda anne şikayette bulunur. Bu işlemden sonra mahkeme kararına uyumadığı için çocuğun babadan zorla alınıp anneye verilmesi de Cebri İcraya örnektir.
TAZMİNAT
- Bireye verilen maddi ve manevi zarar sonucunda, bireyin kendisine zarar verene karşı açtığı davaya Tazminat davası denir.
- Tazminat haksız eylemin işlenmesi ve sözleşme şartlarına taraflardan birinin uymaması sonucunda suçlu taraftan alınır.
HÜKÜMSÜZLÜK
- Yapılan bir işlemin hukuk kurallarına aykırı yapılması sonucunda işlemin geçersiz olması demektir. Yokluk, Butlan ve Tek Taraflı Bağlamazlık olmak üzere üç çeşidi vardır.
- Yokluk
- Yapılan anlaşmada kurucu unsurun olmamasından dolayı işlemin hukuk dünyasında geçerlilik kazanmamasıdır.
- Resmi evlendirme memurunun önünde yapılmayan evlenme akdinin hukuk aleminde geçerli olmaması yokluğa örnek verilebilir.
- Butlan
- Mutlak Butlan ve Nisbi Butlan olmak üzere ikiye ayrılır.
- Mutlak butlanda yapılan işlem hiçbir şekilde geçerli olamaz. Örneğin amcanın yeğeni ile evlenmesi işlemi hiçbir zaman geçerli olamaz.
- Nisbi butlanda ise tarafların isteği sonucunda işlem düzeltilebilir ve geçerli olabilir.
- Tek Taraflı Bağlamazlık
- Velayet veya Vesayet altındaki bireylerin yapmış oldukları anlaşmaların geçerliliğinin Veli veya Vasinin onayına bağlı olmasıdır.
İPTAL
- Bireye haksız yere uygulanan bir yaptırıma itiraz sonucunda mağdurun idari mahkemeye başvurmasıyla yaptırımın iptal edilmesidir.